Telefonla Dolandırıcılık Suçu Nedir? Telefonla dolandırıcılık suçu, diğer bir deyişle telefon dolandırıcılığı suçu; failin dolandırıcılık suçunun unsuru olan hileli hareketleri sergilerken telefonu araç olarak kullanması, mağduru telefon üzerinden aldatarak zarara uğratması neticesinde vücut bulur. “Telefon” dolandırıcılığı suçu TCK’da özel bir fıkra şeklinde düzenlenmediğinden olayın oluş şekline göre telefon üzerinden yapılan dolandırıcılık fiilleri için basit dolandırıcılık (TCK m.157) veya nitelikli dolandırıcılık (TCK m.158) hükümleri uygulanarak failler cezalandırılmaktadır. 1. Telefonla Basit Dolandırıcılık Suçu: Telefon dolandırıcılığı suçunda sergilenen hareketlerin basit dolandırıcılık kapsamında kalması halinde fail TCK m.157 gereği basit dolandırıcılık suçu nedeniyle cezalandırılacaktır. Telefonla basit dolandırıcılık suçunun cezası kanunda şu şekilde düzenlenmiştir: TCK m.157i) Hileli davranışlarla bir kimseyi aldatıp, onun veya başkasının zararına olarak, kendisine veya başkasına bir yarar sağlayan kişiye bir yıldan beş yıla kadar hapis ve beşbin güne kadar adlî para cezası verilir. 2. Telefonla Nitelikli Dolandırıcılık Suçu: Telefonla dolandırıcılık suçunun aşağıdaki nitelikli dolandırıcılık fiilleri kapsamında kalması halinde fail TCK m.158 gereği nitelikli dolandırıcılık suçunun cezasıyla cezalandırılacaktır. Telefonla nitelikli dolandırıcılık suçunun unsurları ve cezası kanunda şu şekilde düzenlenmiştir: TCK m.158(1) Dolandırıcılık suçunun;a) Dinî inanç ve duyguların istismar edilmesi suretiyle,b) Kişinin içinde bulunduğu tehlikeli durum veya zor şartlardan yararlanmak suretiyle,c) Kişinin algılama yeteneğinin zayıflığından yararlanmak suretiyle,d) Kamu kurum ve kuruluşlarının, kamu meslek kuruluşlarının, siyasi parti, vakıf veya dernek tüzel kişiliklerinin araç olarak kullanılması suretiyle,e) Kamu kurum ve kuruluşlarının zararına olarak,f) Bilişim sistemlerinin, banka veya kredi kurumlarının araç olarak kullanılması suretiyle,g) Basın ve yayın araçlarının sağladığı kolaylıktan yararlanmak suretiyle,h) Tacir veya şirket yöneticisi olan ya da şirket adına hareket eden kişilerin ticari faaliyetleri sırasında; kooperatif yöneticilerinin kooperatifin faaliyeti kapsamında,i) Serbest meslek sahibi kişiler tarafından, mesleklerinden dolayı kendilerine duyulan güvenin kötüye kullanılması suretiyle,j) Banka veya diğer kredi kurumlarınca tahsis edilmemesi gereken bir kredinin açılmasını sağlamak maksadıyla,k) Sigorta bedelini almak maksadıyla,l) Kişinin, kendisini kamu görevlisi veya banka, sigorta ya da kredi kurumlarının çalışanı olarak tanıtması veya bu kurum ve kuruluşlarla ilişkili olduğunu söylemesi suretiyle,İşlenmesi halinde, üç yıldan on yıla kadar hapis ve beşbin güne kadar adlî para cezasına hükmolunur. Ancak, (e), (f), (j), (k) ve (l) bentlerinde sayılan hâllerde hapis cezasının alt sınırı dört yıldan, adli para cezasının miktarı suçtan elde edilen menfaatin iki katından az olamaz. (2) Kamu görevlileriyle ilişkisinin olduğundan, onlar nezdinde hatırı sayıldığından bahisle ve belli bir işin gördürüleceği vaadiyle aldatarak, başkasından menfaat temin eden kişi, yukarıdaki fıkra hükmüne göre cezalandırılır. (3) Bu madde ile 157 nci maddede yer alan suçların, üç veya daha fazla kişi tarafından birlikte işlenmesi hâlinde verilecek ceza yarı oranında; suç işlemek için teşkil edilmiş bir örgütün faaliyeti çerçevesinde işlenmesi hâlinde verilecek ceza bir kat artırılır. Telefonla Dolandırıcılık Suçunun Unsurları ve Örnekler Telefonla dolandırıcılık suçunun basit dolandırıcılık kapsamında kaldığı haller, kanunda tek tek düzenlenmemiştir. Telefonla yapılıp da nitelikli dolandırıcılık suçu kapsamında kalmayan ancak hileli hareket olarak kabul edilen tüm hareketler telefonla basit dolandırıcılık suçu olarak değerlendirilir. Örneğin, telefonla arayarak “ben sizin üst komşunuzum tesisatı yaptırtacağım, hesabıma 1000 TL gönderir misiniz?” şeklinde beyanda bulanarak mağduru aldatarak parayı alan fail telefonla basit dolandırıcılık suçundan (TCK m.157) cezalandırılacaktır. Telefonla basit dolandırıcılık suçunun cezası, bir yıldan beş yıla kadar hapis ve beşbin güne kadar adli para cezası olarak düzenlenmiştir. Telefonla arayarak adına terör örgütünün telefon hattı çıkardığını bu durumdan kurtulması için kendilerine 67.000 TL göndermesi gerektiğini söyledikleri ancak müştekinin durumdan şüphelenerek istenilen parayı göndermediği olayda, sanık üzerine atılı basit dolandırıcılığa teşebbüs (TCK m.157/1) suçunu işlemiştir (Y15CD-K.2016/7662). Telefonla nitelikli dolandırıcılık suçuçoğunlukla failin kendisini polis, emniyet müdürü, mit mensubu, cezaevi müdürü, avukat, hakim, savcı vb. kamu görevlisi olarak tanıtarak mağduru aldatması ile oluşmaktadır. Bu durumda TCK 158/1-L, son bendi gereği fail 4 yıldan 10 yıla kadar hapis ve suçtan elde edilen menfaatin iki katından az olmamak üzere adli para cezası ile cezalandırılır. Sigortacılığın gelişmesiyle birlikte telefonla kendisini sigorta şirketinin çalışanı olarak tanıtıp dolandırıcılık yapmak da yaygınlaşmıştır. Bankacılık işlemlerinin telefonla yapılmasının yaygınlaşmasıyla birlikte kendisni banka çalışanı olarak tanıtıp telefonla nitelikli dolandırıcılık yapılmaktadır. Bu hallerde, telefonla sigorta dolandırıcılığı suçu veya kendisini banka görevlisi olarak tanıtarak nitelikli dolandırıcılık suçu işlenmiş olacağından fail TCK m.158/1-k ve TCK m.158/1-L, son bentleri gereği 4 yıldan 10 yıla kadar hapis ve suçtan elde edilen menfaatin iki katından az olmamak üzere adli para cezası ile cezalandırılır. Yargıtay kararlarında telefonla nitelikli dolandırıcılık suçu teşkil eden bazı hareketler şunlardır: • İntermet sitesine ilan vererek ve ilandaki telefonla irtibata geçerek araç sattığından bahisle bir miktar para alan sanık TCK’nin 158/1-f maddesindeki telefonla ve “bilişim sistemlerinin, banka veya kredi kurumlarının araç olarak kullanılması suretiyle dolandırıcılık” suçundan cezalandırılmalıdır (Y11CD-K.2021/10106). • Telefonla yönlendirerek kredi kartı ile kuyumculardan altın satın aldırıp, para ve altın bulunan poşeti mezarlığa bırakması sağlanarak işlenen dolandırıcılık suçunun telefon hattına internet üzerinden erişim sağlanarak eylemin gerçekleştirilmesi nedeniyle 5237 sayılı TCK’nın 158/1-f maddesinde öngörülen bilişim sistemlerinin araç olarak kullanmak suretiyle nitelikli dolandırıcılık suçu meydana gelir. (Y15CD-K.2019/11211). • Sanığın, kendisini emniyet görevlisi olan kamu görevlisi olarak tanıttığının iddia edilmesi karşısında, sanığa isnat edilen eylemin 5237 sayılı TCK’nın 158/1-L kapsamında nitelikli dolandırıcılık suçu oluşturduğu kabul edilmelidir (Y15CD-K.2019/15651). Telefon Dolandırıcılığı Suçuna Teşebbüs Hükümleri Ceza hukukunda suça teşebbüs, işlenmesi amaçlanan bir suçun kanunda yazılı icra hareketlerine başladıktan sonra failin iradesi dışındaki sebeplerle suçun tamamlanamamasıdır (TCK md.35). Telefonla dolandırıcılık suçunun teşebbüs aşamasında kalması mümkündür. Telefon dolandırıcılığı suçunun teşebbüs aşamasında kalması halinde, faile verilecek cezanın dörtte birinden dörtte üçüne kadarı indirilir (TCK m.35/2). Sanıkların kendilerini polis olarak tanıtmak suretiyle katılanı telefondan aradıkları ve telefon ve kartlarının kopyalandığını söyleyerek belirtilen hesaba para gönderilmesini istedikleri, durumun anlaşılması üzerine haksız menfaatin temin edilmeden sanıkların yakalandıkları, böylece sanıkların dolandırıcılığa teşebbüs suçunu işledikleri kabul edilmelidir.(Y15CD-K.2018/8494) Telefon Dolandırıcılığı Suçunda Etkin Pişmanlık Etkin pişmanlık, kişinin işlediği suçtan dolayı özgür iradesiyle sonradan pişman olması, suç teşkil eden fiilin meydana getirdiği olumsuzlukları gidermesi ve ceza adaletine olumlu davranışlarıyla katkı sunması halinde indirim hükümlerinin uygulanmasını sağlayan bir ceza hukuku kurumudur. Telefon dolandırıcılığı suçunun tamamlanması halinde fail hakkında etkin pişmanlık hükümleri uygulanabilir. Etkin pişmanlık hükümlerinin uygulanabilmesi için failin suçtan zarar gören veya mağdurun zararını gidermesi gerekir. Ancak, telefon dolandırıcılığı suçu teşebbüs aşamasında kalmışsa zarar giderilse bile fail hakkında etkin pişmanlık hükümleri uygulanamaz. Telefon dolandırıcılığı suçu tamamlandıktan sonra ve fakat bu nedenle hakkında kovuşturma başlamadan önce, failin, azmettirenin veya yardım edenin bizzat pişmanlık göstererek mağdurun uğradığı zararı aynen geri verme veya tazmin suretiyle tamamen gidermesi halinde, verilecek cezanın üçte ikisine kadarı indirilir (TCK m.168/1). Yani, soruşturma aşamasında zararın giderilmesi halinde cezanın üçte ikisine kadarı indirilir. Etkin pişmanlığın kovuşturma başladıktan sonra ve fakat hüküm verilmeden önce gösterilmesi halinde, verilecek cezanın yarısına kadarı indirilir (TCK m.168/2). Görevli Mahkeme Telefonla nitelikli dolandırıcılık suçunun yargılaması ağır ceza mahkemesi tarafından yerine getirilmektedir. Sanığın, kendisini kamu görevlisi olarak tanıttığının iddia edilmesi karşısında, sanığa isnat edilen eylemin 5237 sayılı TCK’nın 158/1-L maddesinde öngörülen nitelikli dolandırıcılık suçunu oluşturup oluşturmayacağına ilişkin delillerin takdirinin üst dereceli Ağır Ceza Mahkemesine ait olduğu gözetilerek görevsizlik kararı verilmesinde zorunluluk bulunması bozma nedenidir (Y15CD-K.2019/15651). Telefonla basit dolandırıcılık suçunun yargılaması asliye ceza mahkemesi tarafından yerine getirilir. Suçun Şikayet Süresi, Zamanaşımı, Uzlaştırma Telefon dolandırıcılığı suçu takibi şikayete bağlı suçlar arasında değildir. Suç resen soruşturulur. Suçun mağduru, şikayet hakkını en geç dava zamanaşımı süresi içinde kullanılmalıdır. Bu suçtan dolayı dava zamanaşımı süresi telefonla basit dolandırıcılık halinde 8 yıl, nitelikli dolandırıcılı halinde ise 15 yıldır. Telefon dolandırıcılığı suçu taraflar arasında uzlaştırma prosedürü uygulanmasını gerektiren suçlardan değildir. Uzlaşma kapsamında olan suçlarda, gerek soruşturma gerekse kovuşturma aşamasında öncelikle uzlaştırma prosedürünün uygulanması, uzlaşma sağlanmazsa soruşturmaya veya yargılamaya devam edilmesi gerekir. Bu suç uzlaşma kapsamında olmadığından uzlaştırma prosedürü uygulanmaz. Telefon Dolandırıcılığı Suçunda Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması (HAGB), sanığın 5 yıl gözlenmesi ve sanık hakkında verilen hükmün bu süre boyunca hiçbir sonuç doğurmaması, sanığın bu sürede yeni bir suç işlememesi halinde hakkındaki davanın düşmesi olarak tanımlanabilir. HAGB kararı verilmesinin önemli şartlarından biri mağdurun uğradığı zararın giderilmesi şartıdır. Telefon dolandırıcılığı suçunda zararın giderilmesi halinde nitelikli hallerde bile suçun cezasının HAGB kararı verilebilmesi için gerekli olan miktara düşmesi mümkündür. Suçtan zarar gören veya mağdurun zararının giderilmesi halinde mahkemenin hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı vermesi mümkündür. Cezasının Ertelenmesi veya Adli Para Cezasına Çevrilmesi Adli para cezası, işlenen bir suça karşılık hapis cezasıyla birlikte veya tek başına uygulanabilen bir yaptırım türüdür. Telefon dolandırıcılığı suçu nedeniyle sanık hakkında verilen ceza 1 yılı aşacağı için, hapis cezasının adli para cezasına çevrilmesi mümkün değildir. Ancak, daha az cezayı gerektiren haller (TCK m.144) ve bazı akrabalık hallerinin mevcut olduğu durumlarda (TCK m.167/2) cezanın miktar itibariyle 1 yıl veya daha altı bir miktara inmesi söz konusu olabileceğinden, bu hallerde hükmedilen hapis cezası adli para cezasına çevrilebilir. Cezanın ertelenmesi, mahkeme tarafından belirlenen cezanın cezaevinde infaz edilmesinden şartlı olarak vazgeçilmesidir. Telefon dolandırıcılığı suçu nedeniyle şartları varsa hükmedilen hapis cezasının ertelenmesi de mümkündür.
